Α' και Β' κλίση ουσιαστικών α.ε.

Α κλίση ουσιαστικών

Η Α΄ κλίση ουσιαστικών περιλαμβάνει:

Αρσενικά σε:-ας, -ης

Θηλυκά σε:-α, -η

( Η κατάληξη –α του θηλυκού γένους είναι άλλοτε μακρόχρονη κι άλλοτε βραχύχρονη)

Βασικές Καταλήξεις:

Ενικός					Πληθυντικός
Αρσενικό		Θηλυκό			Αρσ ./ Θηλ.
-ας -ου -ᾳ -αν  -α	-ης -ου -ῃ -ην -α	-ᾱ -ᾱς - ᾳ -ᾱν -ᾱ	-ᾰ -ᾱς ή -ης -ᾱ  ή -ῃ -ᾰν -ᾰ	-η -ης -ῃ -ην -η	-αι -ων -αις -ας -αι

Παρατηρήσεις:

1.      Το αρσενικό και το θηλυκό γένος έχουν κοινές καταλήξεις στον πληθυντικό αριθμό.

2.      Οι καταλήξεις της α’ κλίσης θυμίζουν τις καταλήξεις του θηλυκού άρθρου, κυρίως στον πληθυντικό αριθμό.

3.      Σε ποια ονόματα -α του θηλυκού είναι βραχύχρονο:

α) Τα ονόματα που έχουν χαρακτήρα σύμφωνο εκτός από ρ. Τα ονόματα αυτά τρέπουν το –α σε –η σε γενική και δοτική ενικού:

 π.χ. ἡ μᾶζᾰ, τῆς μάζης, τῆ μάζῃ

β) Το θηλυκό γένος των τριτόκλιτων επιθέτων και των μετοχών:

 π.χ. ἡ βαθεῖᾰ, ἡ λύουσᾰ

γ) Τα υπερδισύλλαβα γυναικεία ονόματα σε -ιᾰ, -ειᾰ, -ισσᾰ:

 π.χ. ἡ ποιήτριᾰ, ἡ ἱέρειᾰ, ἡ βασίλισσᾰ

δ) Τα δισύλλαβα σε -ρα που πριν έχουν δίφθογγο, μακρόχρονο ῡ ή άλλο ρ:

 π.χ. ἡ σφαῖρᾰ, ἡ ἄγκῡρᾰ

( Εξαιρούνται τα: λαύρᾱ, σαύρᾱ, αὔρᾱ)

ε) Τα θηλυκά σε -αια ( τα δισύλλαβα) και σε -υια:

 π.χ. ἡ μαῖᾰ, ἡ λελυκυῖᾰ

4.      Σε ποια ονόματα το -α του θηλυκού είναι μακρόχρονο:

α) Στα θηλυκά των δευτερόκλιτων επιθέτων:

 π.χ. ὁ μοιραῖος, ἡ μοραίᾱ-ὁ ἅγιος, ἡ ἁγίᾱ

β) Τα παροξύτονα θηλυκά σε -ια που παράγονται από επίθετα με κατάληξη     -ος, -ης, -ων:

 π.χ. ἡ σοφίᾱ (<σοφός), εὐδαιμονίᾱ (<εὐδαίμων) , ἡ εὐτυχίᾱ (< εύτυχής)

γ) Τα δισύλλαβα σε -εία και όσα υπερδισύλλαβα παράγονται από ρήματα σε    -εύω:

 π.χ. ἡ μνεία, ἡ βασιλείᾱ (< βασιλεύω)

δ) Όλα τα οξύτονα:

 π.χ. ἡ χαρά

ε) Τα δισύλλαβα σε -ρα που έχουν στην παραλήγουσα φωνήεν ή τον δίφθογγο    -ρα:

π.χ. ἡ ἔδρᾱ, ἡ ὥρα

στ) Τα υπερδισύλλαβα θηλυκά σε -αιᾱ:

 π.χ. ἡ ἐλαίᾱ

*Υπάρχουν κι άλλοι κανόνες μακρότητας και βραχύτητας της κατάληξης -α του θηλυκού. Εδώ, ωστόσο, συμπεριλαμβάνονται οι πιο συχνές περιπτώσεις.

Κανόνες Α’ κλίσης:

1.      Η κατάληξη -ας είναι πάντα μακρόχρονη, ανεξάρτητα από την πτώση που την συναντάμε:

π.χ. τῆς μάζᾱς, τάς μάζᾱς, ὁ μανδύᾱς.

2.      Τα πρωτόκλιτα ονόματα όπου τονίζονται στην ονομαστική τονίζονται και στην αιτιατική και την κλητική και παίρνουν τον ίδιο τόνο:

π.χ. ἡ χώρα, τήν χώραν, ὤ χώρα.

3.      Η γενική πληθυντικού τονίζεται πάντα στην λήγουσα και παίρνει περισπωμένη:

π.χ. τῶν ποιητῶν, τῶν θαλασσῶν, τῶν ταμιῶν, τῶν τιμῶν.

4.      Στα αρσενικά η κατάληξη της γενικής ενικού είναι πάντα -ου:

τοῦ ποιητοῦ, τοῦ στρατιώτου, τοῦ μανδύου.

5.      Στην κλητική ενικού έχουν κατάληξη -ᾰ τα αρσενικά σε -ης:

α) ὤ Πέρσα, ὤ Σκύθα

β) όσα λήγουν σε -της ή έχουν κατάληξη -αρχης, -μέτρης, -τριβης, -ωνης,

-πώλης, -λάτρης

π.χ. ὤ εἰδωλολάτρα, ὤ τελῶνα, ὤ βιβλιοπῶλα, ὤ παιδοτρίβα, ὤ ποιητά

(θυμηθείτε λέμε: «κύριε καθηγητά»)

Το α αυτό μάλιστα είναι βραχύχρονο.

(Σημ. Το όνομα δεσπότης σχηματίζει την κλητική ὤ δέσποτα)

6.      Η κατάληξη -ᾳ της δοτικής είναι μακρόχρονη.

7.      Όταν ένα θηλυκό όνομα σε -α τονίζεται στην προπαραλήγουσα τότε το -α της λήγουσας είναι σίγουρα βραχύ!!!

8.      Τα θηλυκά σε -α που έχουν χαρακτήρα σύμφωνο εκτός από ρ, σχηματίζουν την γενική και δοτική σε -ης και -ῃ αντίστοιχα:

 π.χ. ἡ μᾶζᾰ, τῆς μάζης, τῆ μάζῃ

Β’  κλίση ουσιαστικών

Η Β΄ κλίση ουσιαστικών περιλαμβάνει:

Αρσενικά και θηλυκά σε:-ος

Ουδέτερα σε: -ον

Βασικές Καταλήξεις:

Ενικός		Πληθυντικός
Αρσενικό /Θηλυκό	Ουδέτερο	Αρσ ./ Θηλ.	Ουδ.
-ος -ου -ῳ -ον  -ε	-ον -ου - ῳ -ον -ον	-οι -ων -οις -ους -οι	-ᾰ -ων -οις -ᾰ -ᾰ

Παρατηρήσεις:

• Το αρσενικό και το θηλυκό γένος έχει τις ίδιες καταλήξεις και στον ενικό και στον πληθυντικό. Ξεχωρίζουμε τα γένη από το άρθρο.

• Τα ουδέτερα, όπως και στα νέα ελληνικά έχουν τρεις πτώσεις ίδιες  ( ονομαστική, αιτιατική, κλητική).

• Η γενική και η δοτική ενικού και πληθυντικού των ουδετέρων είναι όμοια με αυτές των αρσενικών/θηλυκών.

•  Η κατάληξη -α των ουδετέρων είναι πάντα βραχύχρονη.