Λατινικά Β' Λυκείου Μάθημα XVIII

Μάθημα 18^ο

Ο Ηρακλής στην Ιταλία

Κείμενο:

Hercules boves Geryonis ex Hispania in eum locum adduxisse dicitur, ubi postea Romulus urbem Romam condidit. Prope Tiberim fluvium Hercules boves refecisse fertur et ipse de via fessus ibi dormivisse. Tum Cacus pastor, fretus viribus, boves quosdam in speluncam caudis traxit aversos. Ubi Hercules, e somno excitatus, gregem aspexit et partem abesse sensit, pergit ad proximam speluncam; sed postquam boum vestigia foras versa vidit, confusus gregem ex loco infesto amovere coepit. Sed bovum mugitus ex spelunca auditus Herculem convertit. Tum Cacus, vi prohibere eum conatus, Herculis clava interficitur.

Μετάφραση:

Λέγεται πως ο Ηρακλής οδήγησε από την Ισπανία τα βόδια του Γηρυόνη σ’ αυτόν τον τόπο, όπου αργότερα  ο Ρωμύλος έκτισε την Ρώμη. Αναφέρεται ότι ο Ηρακλής ξεκούρασε τα βόδια κοντά στον Τίβερη ποταμό και ότι ο ίδιος κοιμήθηκε εκεί κουρασμένος από τον δρόμο. Τότε ο βοσκός Κάκος, έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του, έσυρε από τις  ουρές σε μια σπηλιά μερικά βόδια στραμμένα ανάποδα. Μόλις ο Ηρακλής, αφού σηκώθηκε από τον ύπνο, είδε τα κοπάδι και αντιλήφθηκε ότι έλειπε ένα μέρος, κατευθύνεται στην πιο κοντινή σπηλιά· όταν όμως είδε ότι τα ίχνη των βοδιών ήταν στραμμένα προς τα έξω, καθώς βρέθηκε σε αμηχανία άρχισε να απομακρύνει το κοπάδι από τον εχθρικό τόπο. Αλλά το μουγκρητό των βοδιών που ακούστηκε από την σπηλιά γύρισε τον Ηρακλή πίσω. Τότε  ο Κάκος, αφού προσπάθησε να τον εμποδίσει με την βία, σκοτώνεται με το ρόπαλο του Ηρακλή.

Λεξιλόγιο:

Ουσιαστικά:

Α’ ΚΛΙΣΗ	B’ ΚΛΙΣΗ	Γ’ ΚΛΙΣΗ
Hispania -ae = Ισπανία Roma -ae = Ρώμη via -ae = δρόμος, πορεία spelunca -ae = σπηλιά   cauda -ae = ουρά clava -ae = ρόπαλο Δ’ ΚΛΙΣΗ mugitus -us = μουκρητό	locus -i = τόπος (loca -orum= τόποι) Romulus -i = ο Ρωμύλος  fluvius -ii = ο ποταμός Cacus -i = ο Κάκος  somnus -i = ο ύπνος vestigium -ii /-i = ίχνος	Hercules -is = ο Ηρακλής bos -bovis = βόδι Geryon -onis (Geryones-ae )= ο Γηρυόνης urbs -urbis = πόλη Tiberis -is = ο Τίβερης pastor -oris = ο βοσκός vis = δύναμη, βία grex -gis = κοπάδι, αγέλη pars -partis = μέρος (partes -ium = πολιτική ή στρατιωτική παράταξη)

Επίθετα: fretus -a -um = αυτός που έχει εμπιστοσύνη aversus -a -um = στραμμένος ανάποδα proximus -a -um = ο πιο κοντινός  infestus -a -um = εχθρικός

Αντωνυμίες: is -ea -id = αυτός -ή -ό ipse-ipsa-ipsum = ίδιος -α -ο quidam -quaedam -quoddam = κάποιος -α -ο

Επιρρήματα: ubi = εκεί όπου, όταν postea = έπειτα ibi = εκεί tum = τότε foras = προς τα έξω

Ρήματα:

1η Συζυγία:

excito -avi -atum -are =ξεσηκώνω

conor -conatus sum -conari = επιχειρώ

2η Συζυγία:

video -vidi -visum -videre = βλέπω

amoveo -amovi -amotum -amovere = απομακρύνω

prohibeo -prohibui -prohibitum -prohibere =εμποδίζω

3η Συζυγία:

dico -dixi -dictum -dicere = λέγω

adduco -adduxi -adductum -adducere = οδηγώ προς, μεταφέρω

condo -condidi -conditum -condere = ιδρύω, χτίζω

reficio -refeci -refectum -reficere = ξεκουράζω

fero -tuli -latum -ferre = φέρω, μεταφέρω, υποφέρω

fatiscor - fessus sum -fatisci = καταπονούμαι

traho -traxi -tractum -trahere = τραβώ, σύρω, έλκω

averto -averti -aversum -avertere = αποστρέφω

aspicio -aspexi -aspectum -aspicere = παρατηρώ

pergo - perrexi -perrectum -pergere = σπεύδω

verto -verti -versum -vertere = στρέφω

confundo -confudi -confusum -confundere = μπερδεύω

converto - converti -conversum -convertere = γυρίζω πίσω

4η Συζυγία:

dormio -dormi(v)i -dormitum -dormire = κοιμάμαι

sentio -sensi -sensum -sentire = αντιλαμβάνομαι

Γραμματική ~ Συντακτικό

I.Το Απαρέμφατο Του Ενεργητικού Παρακειμένου.

•  Το απαρέμφατο του ενεργητικού παρακειμένου σχηματίζεται από το θέμα του παρακειμένου και την κατάληξη -isse.

Παραδείγματα:

amo (πρκ. amav –i) – amav –isse

deleo (πρκ. delev –i) – delev –isse

lego (πρκ. leg –i) - leg –isse

audio (πρκ. audiv –i) audiv –isse

possum (πρκ. potu –i) - potu –isse

fero (πρκ. tul –i) – tul –isse

capio (πρκ. cep -i) – cep –isse

sum (πρκ. fu –i) – fu –isse

ΙΙ. Η Αόριστη Αντωνυμία – Quidam – Quaedam – Quoddam (ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ).

 Η αντωνυμία quidam χρησιμοποιείται επιθετικά, π.χ. homo quidam venit = ήρθε κάποιος άνθρωπος ή ουσιαστικά, π.χ. quidam venit = ήρθε κάποιος. Όταν χρησιμοποιείται ουσιαστικά το ουδέτερό της είναι quidam. Κλίνεται ως εξης:

Ε π ι θ ε τ ι κ ή
S i n g u l a r i s			P l u r a l i s
Αρσενικό	Θηλυκό	Ουδέτερο	Αρσενικό	Θυλυκό	Ουδέτερο
quidam cuiusdam cuidam quendam - quodam	quaedam cuiusdam cuidam quandam - quadam	quoddam cuiusdam cuidam quoddam - quodam	quidam quorundam quibusdam quosdam - quibusdam	quaedam quarundam quibusdam quasdam - quibusdam		quaedam quorundam quibusdam quaedam - quibusdam

Ο υ σιασ τ ι κ ή
S i n g u l a r i s				P l u r a l i s
Αρσενικό	Θηλυκό		Ουδέτερο	Αρσενικό	Θηλυκό		Ουδέτερο
Το αρσενικό και το θηλυκό γένος κλίνονται όπως και της επιθετικής		quiddam               cuiusdam               cuidam               quiddam                     -               quodam		Το αρσενικό και το θηλυκό γένος κλίνονται όπως και της επιθετικής		quaedam              quorundam              quibusdam              quaedam                    -              quibusdam

III. Η Σύνταξη Του Ειδικού Απαρεμφάτου, Όταν Εξαρτάται Από Παθητικούς Τύπους Λεκτικών Και Δοξαστικών Ρημάτων.

• Η σύνταξη του ειδικού απαρεμφάτου στα Λατινικά παρουσιάζει μια ιδιομορφία σε σχέση με ό,τι συμβαίνει στα νέα ελληνικά, δηλαδή όταν το ειδικό απαρέμφατο εξαρτάται από ρήμα ενεργητικό ή αποθετικό, το υποκείμενό του βρίσκεται σε πτώση αιτιατική όχι μόνο στην ετεροπροσωπία αλλά και στην ταυτοπροσωπία.

π.χ. puto me errare =νομίζω ότι κάνω λάθος

*Υποκ. ρημ. = ego, Υποκ. απρφ. = me: ταυτοπροσωπία

• Όταν όμως το ειδικό απαρέμφατο εξαρτάται από παθητικούς τύπους λεκτικών και δοξαστικών ρημάτων (dicitur, fertur, nuntiatur, existimatur, traditur, narratur κλπ.), τότε το υποκείμενό του εννοείται σε ονομαστική και είναι το ίδιο με το υποκείμενο του ρήματος (ταυτοπροσωπία).

π.χ. Hercules boves adduxisse ….dicitur.

[Υποκ. ρθμ. Hercules, Υποκ.απρφ. ενν.Hercules]

Είναι ευνόητο ότι στην περίπτωση αυτή, εφόσον μέσα στην πρόταση υπάρχει ονομαστική, το ρήμα είναι προσωπικό.

Το ουσιαστικό bos, bovis

Ενικός	Πληθυντικός
bos bov-is bov-i bov-em bos bov-e	bov-es bov-um + bo-um bo-bus + bu-bus bov-es bov-es bo-bus + bu-bus