Η σημασία των εγκλίσεων της α.ε.

Η σημασία των εγκλίσεων

 Οι εγκλίσεις των ρημάτων είναι οι:

Οριστική (απλή, δυνητική, επαναληπτική, ευχετική)

Υποτακτική (βουλητική, απορηματική)

Ευκτική ( δυνητική, ευχετική)

Προστακτική

Ανάλογα με το είδος της πρότασης και αυτό που θέλουμε να εκφράσουμε κάθε φορά επιλέγουμε την κατάλληλη έγκλιση και αυτό γιατί κάθε έγκλιση έχει και διαφορετική σημασία.

Δυνητικές εγκλίσεις

Οι δυνητικές εγκλίσεις χρησιμοποιούνται για να εκφράσουμε κάτι το δυνατό ή πιθανό. Δυνητικές μπορούν να είναι η οριστική και ευκτική. Ο σχηματισμός τους δεν παρουσιάζει καμιά απολύτως ανωμαλία. Το μόνο που αλλάζει είναι ότι το ρήμα πλέον συνοδεύεται από το δυνητικό ἄν.

Οριστική Ιστορικού χρόνου +δυνητ. ἄν → δυνητ. οριστική

Προσοχή: Η δυνητική οριστική συναντάται μόνο σε παρελθοντικούς χρόνους, καθώς εκφράζει κάτι που ήταν πιθανό να γίνει στο παρελθόν.

Μτφρ.: θα + παρατατικός ή υπερσυντέλικος / θα μπορούσα να…

  Ευκτική( εκτός μέλλοντα) +δυνητ. ἄν → δυνητ. ευκτική

Η δυνητική ευκτική εκφράζει κάτι πιθανό ή δυνατό σε παρόν ή μέλλον. Μια και ήδη αναφέρεται στο μέλλον, η δυνητική ευκτική μέλλοντα θα ήταν πλεονασμός και γι’ αυτό δεν χρησιμοποιείται ποτέ. Άλλες ισοδύναμες φράσεις είναι η οριστική μέλλοντα και η προστακτική. (Σημ.: Η παρατήρηση αυτή θα μας χρειαστεί στους υποθετικούς λόγους).

Μτφρ.: είναι δυνατό να… / μπορεί να… /θα + παρατατικός

Οι εγκλίσεις των προτάσεων

Α. Κύριες προτάσεις

α) Κρίσεως: Εκφέρονται με

απλή οριστική(το πραγματικό)

δυνητική οριστική 

δυνητική ευκτική

β) Επιθυμίας: Εκφέρονται με

βουλητική υποτακτική

ευχετική οριστική/ευχετική ευκτική

προστακτική

γ) Ευθείες ερωτήσεις: Εκφέρονται με

απλή οριστική(το πραγματικό)

δυνητική οριστική 

δυνητική ευκτική

απορηματική υποτακτική

Β. Δευτερεύουσες προτάσεις

Εκφέρονται με:

απλή οριστική

δυνητική οριστική

δυνητική ευκτική

υποτακτική

ευκτική πλαγίου λόγου*

*Ονομάζεται η ευκτική της δευτερεύουσας όταν αυτή εξαρτάται από ρηματικό τύπο ιστορικού χρόνου.

Τι δηλώνουν οι εγκλίσεις:

Οριστική

Απλή: πραγματικό (απαντά στο α’ είδος υποθετικών λόγων). Άρνηση οὐ.

Δυνητική: δυνατό στο παρελθόν ή μη πραγματικό (β’ είδος υπ. λόγων) ). Άρνηση οὐ.       

Επαναληπτική: οριστική αορίστου ή παρατατικού (+ἄν) → κάτι επαναλαμβανόμενο                    

                            στο παρελθόν). Άρνηση οὐ.

Ευχετική: ευχή ανεκπλήρωτη (μτφρ.: μακάρι να +υπερσ.). Άρνηση μη.

Υποτακτική

Βουλητική: προτρεπτική ή αποτρεπτική. Η προτρεπτική υποτακτική απαντά μόνο σε α’ ενικό ή πληθυντικό πρόσωπο, ενώ η αποτρεπτική σε β’και γ’ ενικού και πληθυντικού. Άρνηση μη.

Απορηματική: απαντά σε α’ πρόσωπο ενικού ή πληθυντικού. Άρνηση μη.

Ευκτική

Δηλώνει την απλή σκέψη ( γ΄ είδος υποθ. λόγων) . Άρνηση μη.

Ευχετική: ευχή σε παρόν ή μέλλον ( μτφρ.: μακάρι να + υποτακτική) . Άρνηση μη.

Δυνητική: δυνατό σε παρόν ή μέλλον (μτφρ.: είναι δυνατόν να…/ μπορεί να +πρτ.) . Άρνηση μη.

Προστακτική

Προσταγή, παράκληση, αποτροπή, προτροπή, συγκατάθεση, παραχώρηση, ευχή, κατάρα.