Το απαρέμφατο

Το απαρέμφατο

Το απαρέμφατο μπορεί να είναι έναρθρο ή άναρθρο. Διατηρεί πάντα την ρηματική του σημασία, γι’ αυτό παίρνει υποκείμενο, αντικείμενο και επιρρηματικούς προσδιορισμούς.

Επίσης μπορεί να είναι ειδικό ή τελικό. Το ειδικό εξαρτάται από ρήματα λεκτικά, δοξαστικά και μεταφράζεται με το ότι. Το τελικό εξαρτάται από ρήματα κελευστικά, βουλητικά, δυνητικά, αποπειρατικά, προτρεπτικά, απαγορευτικά, κωλυτικά ( =εμποδίζω) και μεταφράζεται με το να. Το τελικό απαρέμφατο βρίσκεται σε οποιονδήποτε χρόνο εκτός από μέλλοντα. Μόνο το απαρέμφατο που εξαρτάται από το μέλλω βρίσκεται σε μέλλοντα.

Έναρθρο:

• Παίρνει το άρθρο του ουδέτερου γένους.

•  Δέχεται άρνηση μή.

•  Συντακτικά λειτουργεί ως:

α) υποκείμενο

β) αντικείμενο

γ) επεξήγηση( συνήθως στο ουδέτερο της δεικτικής αντωνυμίας)

δ) εμπρόθετος προσδιορισμός

ε) ονοματικός ετερόπτωτος

στ) επιρρηματικός πτωτικός προσδιορισμός (γεν. του σκοπού, της αιτίας κτλ.)

Άναρθρο:

Συντακτικά μπορεί να είναι:

 α) Υποκείμενο σε απρόσωπα ρήματα ή απρόσωπες εκφράσεις.

       Ρ(απρ.)   Δ.Π.                   Υ                                  Υποκ. απρμφ.: ὑμᾶς

π.χ. Προσήκει ὑμῖν ἐπαινέσαι τήν ἀρετήν τῶν προγόνων.

β) Αντικείμενο σε προσωπικά ρήματα, λεκτικά, δοξαστικά, κελευστικά, βουλητικά, δυνητικά, αποπειρατικά, προτρεπτικά, απαγορευτικά, κωλυτικά.

ρ                                    αντ.
Λέγει ὑβριστήν με εἶναι.*  *ειδικό απαρέμφατο από λεκτικό ρήμα.

γ) Κατηγορούμενο.

Υ                  ρ               κτγ

Το λακωνίζειν ἐστί φιλοσοφεῖν

δ) Επεξήγηση, σε ουσιαστικό ή ουδέτερο δεικτικής αντωνυμίας.

ε)Της αναφοράς, από επίθετα που σημαίνουν ικανότητα, αρμοδιότητα, επάρκεια, δυνατότητα, αναγκαιότητα.

κτγ         ρ                 απαρ. αναφορας

Ἱκανός εἰμί πάντα πράττειν. στ)Του σκοπού, από ρήματα που δηλώνου κίνηση, σκόπιμη ενέργεια, εκλογή, προσφορά.

ρ         απρ. σκοπού

βῆ δ' ἰέναι κατὰ λαὸν Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων (=ξεκίνησε για να πάει στον στρατό των χαλκοθώρακων Αχαιών.)

ζ) Απόλυτο, χρησιμοποιείται σε στερεότυπες φράσεις.

π.χ.  ἐμοὶ δοκεῖν, ἑκὼν εἶναι, κατὰ δύναμιν εἶναι, ὀλίγου, μικροῦ δεῖν, συνελόντι εἰπεῖν

η) αντί της προστακτικής, σε ανεξάρτητες προτάσεις.

 Ὠ ξείν’ ἀγγέλλειν Λακεδαιμονίοις…. (= να αναγγείλεις..)

θ) Επιφωνηματικό, εκφράζει την αιτία της αναφώνησης.

ἔμέ παθεῖν ταῦτα, φεῦ!