Ομοιόπτωτοι προσδιορισμοί

Ομοιόπτωτοι προσδιορισμοί

Ομοιόπτωτος ονομάζεται ένας προσδιορισμός όταν βρίσκεται στην ίδια πτώση με την λέξη που προσδιορίζει.

Ο επιθετικός διαφέρει από τον κατηγορηματικό προσδιορισμό στον αν η ιδιότητα είναι μόνιμη ή προσωρινή, ενώ η παράθεση από την επεξήγηση στο αν είναι γενική ή ειδική.

Το απαρέμφατο

Το απαρέμφατο

Το απαρέμφατο μπορεί να είναι έναρθρο ή άναρθρο. Διατηρεί πάντα την ρηματική του σημασία, γι’ αυτό παίρνει υποκείμενο, αντικείμενο και επιρρηματικούς προσδιορισμούς.

Επίσης μπορεί να είναι ειδικό ή τελικό. Το ειδικό εξαρτάται από ρήματα λεκτικά, δοξαστικά και μεταφράζεται με το ότι. Το τελικό εξαρτάται από ρήματα κελευστικά, βουλητικά, δυνητικά, αποπειρατικά, προτρεπτικά, απαγορευτικά, κωλυτικά ( =εμποδίζω) και μεταφράζεται με το να. Το τελικό απαρέμφατο βρίσκεται σε οποιονδήποτε χρόνο εκτός από μέλλοντα. Μόνο το απαρέμφατο που εξαρτάται από το μέλλω βρίσκεται σε μέλλοντα.

Έναρθρο:

• Παίρνει το άρθρο του ουδέτερου γένους.

•  Δέχεται άρνηση μή.

•  Συντακτικά λειτουργεί ως:

α) υποκείμενο

β) αντικείμενο

γ) επεξήγηση( συνήθως στο ουδέτερο της δεικτικής αντωνυμίας)

δ) εμπρόθετος προσδιορισμός

ε) ονοματικός ετερόπτωτος

στ) επιρρηματικός πτωτικός προσδιορισμός (γεν. του σκοπού, της αιτίας κτλ.)

Άναρθρο:

Συντακτικά μπορεί να είναι:

 α) Υποκείμενο σε απρόσωπα ρήματα ή απρόσωπες εκφράσεις.

       Ρ(απρ.)   Δ.Π.                   Υ                                  Υποκ. απρμφ.: ὑμᾶς

π.χ. Προσήκει ὑμῖν ἐπαινέσαι τήν ἀρετήν τῶν προγόνων.

β) Αντικείμενο σε προσωπικά ρήματα, λεκτικά, δοξαστικά, κελευστικά, βουλητικά, δυνητικά, αποπειρατικά, προτρεπτικά, απαγορευτικά, κωλυτικά.

ρ                                    αντ.
Λέγει ὑβριστήν με εἶναι.*  *ειδικό απαρέμφατο από λεκτικό ρήμα.

γ) Κατηγορούμενο.

Υ                  ρ               κτγ

Το λακωνίζειν ἐστί φιλοσοφεῖν

δ) Επεξήγηση, σε ουσιαστικό ή ουδέτερο δεικτικής αντωνυμίας.

ε)Της αναφοράς, από επίθετα που σημαίνουν ικανότητα, αρμοδιότητα, επάρκεια, δυνατότητα, αναγκαιότητα.

κτγ         ρ                 απαρ. αναφορας

Ἱκανός εἰμί πάντα πράττειν. στ)Του σκοπού, από ρήματα που δηλώνου κίνηση, σκόπιμη ενέργεια, εκλογή, προσφορά.

ρ         απρ. σκοπού

βῆ δ' ἰέναι κατὰ λαὸν Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων (=ξεκίνησε για να πάει στον στρατό των χαλκοθώρακων Αχαιών.)

ζ) Απόλυτο, χρησιμοποιείται σε στερεότυπες φράσεις.

π.χ.  ἐμοὶ δοκεῖν, ἑκὼν εἶναι, κατὰ δύναμιν εἶναι, ὀλίγου, μικροῦ δεῖν, συνελόντι εἰπεῖν

η) αντί της προστακτικής, σε ανεξάρτητες προτάσεις.

 Ὠ ξείν’ ἀγγέλλειν Λακεδαιμονίοις…. (= να αναγγείλεις..)

θ) Επιφωνηματικό, εκφράζει την αιτία της αναφώνησης.

ἔμέ παθεῖν ταῦτα, φεῦ!

Γ' Λυκείου Ηθικά Νικομάχεια, Σχεδιαγράμματα (ενότητες 6-10)

                                                               Αριστοτέλης  

                                                         Ηθικά Νικομάχεια 

                           

Ενότητα 6^η

·   Τι λογής έξη είναι η αρετή;

·   Η αρετή: α) κάνει το πράγμα να φτάσει στην πιο τέλεια μορφή του

                  β) να επιτελέσει το έργο του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο

·   Ποια είναι όμως η ιδιαίτερη φύση της αρετής;

Η πορεία που ακολούθησε ο Αριστοτέλης για τον ορισμό της αρετής:

 (μεσολαβεί στην 5^η και 6^η ενότητα)

Οριστέα Έννοια: Αρετή

Γένος: Η αρετή, καθώς «ἐν τῇ ψυχῇ γενομένη» σχετίζεται με ένα από τα 3 «ἐν τῇ ψυχῇ γενόμενα»:

πάθη: βιολογικές ιδιότητες του ανθρώπου που συνοδεύονται με χαρά ή λύπη ( όπως οργή, μίσος, φιλία κτλ.). Δεν χαρακτηρίζουν τον άνθρωπο.

δύναμις: Η δυνατότητα που κάνει τον άνθρωπο να μετέχει στα πάθη.

έξις: Η στάση που κρατά το άτομο στα πάθη.

Ειδοποιός διαφορά: α) κάνει το ον τέλειο

(αυτά κάνουν την          β) το κάνει να επιτελεί το έργο του με τον καλύτερο τρόπο

έξη αξιόλογη)

Έργο: Μια από τις δύο θεμελιώδεις αρχές για τον Αριστοτέλη. Κάθε ον από τη φύση είναι επιφορτισμένο με την αρχή της κίνησης¹ και το έργο² . Και τα δύο συνδέονται με το σκοπό.                                                               / /

Ο συγκεκριμένος προορισμός κάθε όντος. Ο ανθρ. ή το ον που έχει επιτελέσει το έργο του έχει ολοκληρώσει το «τέλος», έχει φτάσει στην τελείωση.

Ενότητα 7^η  

(η ενότητα 6 κλείνει με το ερώτημα ποια είναι η φύση της αρετής. Εδώ για να δώσει απάντηση ασχολείται με την έννοια της μεσότητας)

·   Σε κάθε πράγμα υπάρχει το μέσον

·   Η μεσότητα είναι η επιδίωξη κάθε ειδικού, αποφεύγει δηλ. την υπερβολή ή την έλλειψη.

·   Υπάρχει η αντικειμενικά μεσότητα (κατ’ αυτό το πράγμα), που είναι μία, και η υποκειμενική (τό πρός ἡμᾶς), που διαφέρει ανάλογα το άτομο.

Τα υποκειμενικά μέσα μπορούν να είναι άπειρα όσα και τα επιμέρους άτομα. Για κάθε άτομο όμως το μέσον είναι ένα.

έλλειψη- υπερβολή: Τα 2 άκρα, λανθασμένη συμπεριφορά.

Μεσότητα: Σωστή συμπεριφορά.

Προκύπτουν από την επανάληψη καλών ή κακών ενεργειών.

Επομένως: Αφού η ηθική αρετή συνίσταται στην υποκειμενική μεσότητα, είναι προσωπική υπόθεση του καθενός. Ο καθένας ορίζει μόνος του το προς εαυτόν μέσον και επιλέγει μεταξύ καλού και κακού (προαίρεσις)= άρα δεν υπάρχει εκ φύσεως.

Ενότητα 8^η

·   Σύνδεση αρετής με τέχνη. Και οι δύο στοχεύουν στο μέσο.

·   Αν η κάθε τέχνη επιδιώκει το μέσον

   αν η αρετή είναι ανώτερη από την τέχνη

   τότε στοχεύει κι αυτή στο μέσον.

·   Μιλάμε για την ηθική αρετή γιατί αυτή σχετίζεται με τα πάθη και τις πράξεις,  

   καθώς αυτά έχουν μέσον.

Τέχνη~ Αρετή~ Φύση = και οι 3 έχουν τη δυνατότητα να δημιουργούν κάποια μορφή

Αρετή ανώτερη από την τέχνη (γιατί μορφοποιεί στην ουσία του τον άνθρωπο)

Φύση ανώτερη από την τέχνη (αφού η τέχνη μιμείται την φύση)

1.      εἰ δη πᾶσα ἐπιστήμη…. καί τά ἔργα

2.      ἡ δ’ἀρετή ……ὥσπερ καί η φύσις

3.      τοῦ μέσου  ἄν εἴη στοχαστική

Έννοια του μέσου

1. Προσωκρατικοί φιλόσοφοι (κυρίως Πυθαγόρειοι)

2. Πλάτωνας: ιδέα του μέτρου και της συμμετρίας

3. Αρχαιοελληνική παράδοση: «μηδέν ἄγαν» και «μέτρον ἄριστον»

Απλά ο Αριστοτέλης την ανέδειξε σε γενική ηθική αρχή.

Ενότητα 9^η

·   Παραδείγματα που δείχνουν ότι και στα πάθη υπάρχει μεσότητα, υπερβολή και    

   μεσότητα.

·   Ποιο είναι το μέσο και το άριστο στα πάθη

·   Αφού η αρετή αναφέρεται στα πάθη είναι και αυτή ένα είδος μεσότητας αφού έχει 

   ως στόχο της το μέσον.

Προϋποθέσεις για να είναι μια συμπεριφορά/ πάθος ενάρετη:

-    χρόνος πάθους

-    συνθήκες πάθους

-    πρόσωπα

-    σκοπός

-    τρόπος

Υπερβολή/ έλλειψη ~ψόγος

μεσότητα~ έπαινος*

*Με ποια κριτήρια;

Δέον: Το κοινωνικά αποδεκτό, που καθορίζεται από την αρχή της κοινότητας και από την παράδοση του τόπου που δημιουργεί πρότυπα συμπεριφοράς.

Ενάρετη πράξη: Αυτή που είναι σύμφωνη με τους κοινωνικούς κανόνες.

Κοινωνική και όχι ατομική αρετή.

 Ενότητα 10^η

·   Το κακό γίνεται με πολλούς τρόπους και σχετίζεται με το άπειρο. Το κακό γίνεται εύκολα.

·   Το καλό γίνεται με έναν και μόνο τρόπο και πάει μαζί με το πεπερασμένο. Το καλό γίνεται δύσκολα.

·   Ορισμός της αρετής: Είναι η έξη που επιλέγεται ελεύθερα και βρίσκεται στο  υποκειμενικό μέσο που καθορίζεται από τη λεγομένη λογική του σώφρονος ανθρώπου.

Α’ Μέρος

Συλλογισμός Αριστοτέλη στηρίζεται στις 10 αρχές των Πυθαγορείων.

Ἀγαθόν ~ κακόν

ἐν ~ πλῆθος                 ± Αρχές Πυθαγορείων

πέρας ~ ἀπεῖρον

κατορθοῦν ~ ἀμαρτάνειν

μοναχῶς ~ πολλαχῶς               ± Αρχές Αριστοτέλη

πεπερασμένου ~ ἀπεῖρου*

*ἄπειρο: χώρος αδιαμόρφωτος χωρίς όρια,  που προκαλεί δέος

Β’ Μέρος

Οριστέα έννοια: Αρετή

Γένος: Έξη

Ειδοποιός διαφορά: ¹ προαιρετική, ² βρίσκεται στο «πρός ἡμᾶς» μέσον

έξη: καλή ή κακή στάση που κρατάμε απέναντι στα πάθη ( χρειάζεται γνώση, επιλογή, επανάληψη)

προαίρεσις: Ελεύθερη επιλογή όχι όμως τυχαία και επιπόλαια, αλλά ύστερα από ώριμη σκέψη. Συνειδητή επιλογή. «Μετά λόγου και διανοίας»  (Η πράξη αξιολογείται από την προαίρεση και όχι από τα αποτελέσματά της).

Τό «πρός ἡμᾶς μέσον»: Υποκειμενική μεσότητα που ορίζεται από τη λογική του σώφρονος ανθρώπου (= κριτήριο για να αποφευχθεί ο κίνδυνος να θεωρηθεί η αρετή καθαρά υποκειμενικό ζήτημα).

Σώφρων άνθρωπος: Αυτός στον οποίο ενώνονται όλες οι αρετές. Μια ηθική προσωπικότητα που είναι μέτρο σύγκρισης και παράδειγμα. Σκέφτεται γενικά πρός το εὖ ζῆν.